Na een buitengewoon geslaagd JansFest zijn we niet stil blijven zitten. Afgelopen zaterdag werd de Jubileumexpositie feestelijk geopend. Daar bleef het niet bij. In de viering van zondag was er uitvoerig aandacht voor de getoonde kunstwerken en daarna konden gemeenteleden van de Jans met enkele kunstenaars in gesprek. Onder grote belangstelling werd de opening van de expositie omlijst met toespraken en prachtige muziek van Laurens de Man en Hans Leeuwenhage.

Jubileum: 50 jaar de Jans!

Omdat de Jans (de Oecumenische Janskerkgemeente) dit jaar 50 jaar bestaat is er een reeks van activiteiten georganiseerd om hier bij stil te staan. Vorige week was er het JansFest, het Jans Jubileum Festival, in september verschijnt een digitaal jubileumboek en in oktober is de première van een liturgische cyclus met teksten van Kees van der Zwaard en muziek van Bert van den Brink. “Van meet af aan was duidelijk, aldus één van de initiatiefnemers, dat we ook ‘iets’ met (beeldende)  kunst wilden doen”. Daarna was het idee voor een jubileumexpositie al snel geboren. Er werd een plan gemaakt en er werden fondsen aangeschreven voor de financiering.

Het organisatie comité wist Harald Schole al snel te interesseren om als curator op te treden. Omdat de Jans, van origine EUG – oecumenische Studentengemeente – altijd verbonden is geweest met studenten en studentenpastoraat viel het oog als snel op de Utrechtse Hogeschool voor de Kunsten. De afstudeerexpositie van 2021 werd bezocht en daar werden 11 jonge kunstenaars genomineerd. Uit die 11 genomineerden zouden 7 kunstenaars uiteindelijk een opdracht krijgen. Maar omdat een gemeentelid van de Jans zo gefascineerd was door het werk van Julia Hooy, besloot dit lid om een extra stipendium te bekostigen. Zo werden het 8 kunstenaars.

Ruimte waar het licht kan komen

Het uitgangspunt voor de opdracht die aan de kunstenaars werd verstrekt kende twee accenten: Aandacht voor de Jans als geloofsgemeenschap en aandacht voor de Janskerk, het sobere maar monumentale kerkgebouw waar de Jans wekelijks bijeenkomt. “Ooit schraapten we in onze gemeente (de Jans) teksten bij elkaar, waaruit die zin ontstond: Ruimte waar het licht kan komen. We legden die op de vleugel van Henny Vrienten, die het transformeerde tot een prachtig lied”, aldus Kees van der Zwaard (gemeentepastor van de Jans) in zijn toespraak tijdens de opening. Die zin, ruimte waar het licht kan komen’ is sindsdien het motto van de Jans geworden. Het tekent de verbondenheid van de Jans als gemeenschap met de Janskerk als gebouw. Maar het tekent ook waar de Jans als geloofsgemeenschap voor staat. Midden in het hart van de stad, omgeven door een bruisend uitgaansleven, het leven vieren in al haar facetten. Aandacht voor mensen, voor wat hen beweegt en bezig houdt. Voor wat lukt en mislukt.

De Janskerk is, qua architectuur, een dynamiek. Je betreedt bij binnenkomst een Romaans deel, dat donkerder is, met  kleine ramen, ronde bogen en weinig licht. Naarmate je verder de kerk inloopt betreedt je het gotische deel, met grote ramen en een fontein van licht. Eigenlijk, aldus een van de gemeenteleden van de Jans, vertelt het gebouw ook ons levensverhaal, over de schaduwkanten ervan en over alles in het volle licht.

Het behoeft dan ook geen verbazing dat juist dát het motto werd waarmee de 8 jonge kunstenaars gevraagd is om aan de slag te gaan. Nadat Ruimte

waar het licht kan komen’ uit de gemeenschap werd opgediept, maakte Henny Vrienten er een lied van zodat de gemeenschap het kon zingen. Met deze jubileumexpositie wordt daar nu een dimensie aan toegevoegd: In die ruimte kunnen kijken naar kunstwerken die, ieder op hun eigen manier een (her)interpretatie zijn van dat motto.

Uiteraard werd het lied van Henny Vrienten tijdens de opening ten gehore gebracht. In de vorm van een intiem duet vertolkten organist en pianist van de Jans, Laurens de Man en de dirigent van het Janskoor Hans Leeuwenhage het lijflied van de Jans op ontroerende wijze.

De expositie

Na de selectie kregen de kunstenaars gelegenheid zicht te oriënteren op het motto van de jubileumexpositie en op de binnenruimte van de kerk. Ze bezochten de kerk meermaals om er ideeën op te doen en zo zocht en vond iedere kunstenaar de weg naar een eigen plek in de ruimte. Zo zijn zij aan de slag gegaan om met hun afzonderlijk werk de jubileumexpositie van de Jans gezamenlijk vorm te geven . “Ik ben èn beeldend kunstenaar èn curator, dat betekent dat ik het verhaal dat de kunst en de maker wil vertellen en wat de maker uitbeeldt een hoge prioriteit geef,” aldus Harald Schole. Samen met de kunstenaars heeft hij een week voor de opening de expositie ingericht. Daar was best wat voor nodig. De schilderijen van Nona Mooij, een drieluik, konden niet groter: Ze moesten op een speciale wijze worden vervoerd, omdat ze amper door de grote ramen van haar atelier naar buiten konden.  Dat formaat draagt bij aan de zeggingskracht van haar werk. Het zijn beelden van intieme taferelen, in een spel van donker en licht. Levensgroot en levensecht. 

Om de het monumentale werk van Claire Holper te kunnen installeren was een hoogwerker nodig. Terwijl Kees van der Zwaard die de lapjes bij haar bracht, zich wel eens de voddenboer van de Jans voelde. Met haar werk, gemaakt van oude lapjes stof van leden van de Jans, reikt zij naar het plafond. Niet in een rechte lijn maar langs een kronkelige, kleurrijke weg .

De schilderijen van Jochem Mestriner, gebaseerd op de geschiedenis van de Janskerk, hadden, wat betreft curator Harold Schole, ook als muurschildering gekund. Hij bouwde zijn werken op rond tableaus en de beelden die hij in Janskerk tegenkwam.

Het werk van kunstenares Angel-Rose Oedit Doebé is in het noordelijk transept van de kerk geplaatst. Zij ontwierp en bedacht in haar atelier en heeft het werk in de kerk opgebouwd en afgebouwd. Haar werk is geëngageerd en maatschappelijk betrokken. Het werk stelt actuele vragen rond inclusie en intersectioneel feminisme aan de orde en nodigt uit, lijkt een vraag te stellen: Doet u mee?

 

Julia Hooy had haar plaats in de kerk al snel gevonden. Door haar fascinatie voor wind en water kwam haar werk bij de doopvont terecht. Met haar werk probeert zij zichtbaar te maken wat indirect zichtbaar of niet grijpbaar is: Het waaien van de wind en het stromen van water.

De tekeningen van Carolien Wesselink kregen een voorname plaats, in, met de woorden van Harald Schole, het heilige der heilige. In de nissen achter de tafel op het hoogkoor. Onder meer op de plaats waar normaliter het kruis hangt. Een bijzondere plaats omdat de tekeningen van Carolien juist gaan over het alledaagse.

Tegenover het kleurrijke  werk  van Angel-Rose Oedit-Doebé staat een zwarte sculptuur van Travis Geertruida. Het donkere beeld van Santu Petru overschrijdt grenzen en doorbreekt vastgeroeste gedachten. In het hart van het zwarte beeld brandt een warm licht. Wie bij dat werk het hoofd naar boven richt, naar licht ziet het werk van Hannah Meijer. De ramen van het Zuidertransept werden bewerkt tot glas-in-lood ramen, met daarop in braille een tekst. Het werk beschrijft de cyclus van licht naar donker weer naar licht.

Opening

Na de verhelderende woorden van curator Harold Schole vertolkte Laurens de Man het schiterende werk Hell und Dunkel van Sofia Gubaidulina voor orgel solo. Van donker grommend tot fel licht werden alle schakeringen van het orgel in de Janskerk beroerd.

Jaap Röel van galerie KuuB sloot af door te expositie te openen. Hij memoreerde aan de kunstmanifestaties die voorheen in en rond de Janskerk werden gehouden. Hij verwees naar Anne in Utrecht een film van Kees van der Zwaard en Hans Viezee en parafraseerde met de woorden: “In deze kerk waar de dogma’s zijn afgezworen, staat de vrijheid van de kunst centraal. Beschouw en beloof dat de opbrengst vrede zal zijn”.

Na deze opening konden de bezoekers, die in grote getale gekomen zijn, de kunstwerken bekijken en op zich in laten werken. Dit uiteraard onder genot van drankjes en hapjes, op uitstekende en gastvrije wijze verzorgd door Herman Steur van het Team Janskerk.

De expositie is (gratis) te bezoeken tot en met 29 juli. Meer informatie, ook over de openingstijden vind je hier